Naravno, nikako se ne može dokazati da pāli kanon zaista sadrži reči istorijskog Bude (čak ima čvrstih dokaza da je dobar deo kanona kasnije nastao). Pa ipak je mudrost koju ovaj kanon sadrži tokom vekova služila kao pouzdan vodič za milione sledbenika u njihovom traganju za probuđenjem.

Iako prihvaća stari kanon tripitake otvorena je novim tekstovima, razmatranjima i promjenama doktrine. Većina novih tekstova se na neki način nastoji pripisati Budi ili njegovim učenicima te je kao takva predstavljena u uvodnim poglavljima istih, no povijesno su gledano to zasigurno mlađi spisi, mahom pisani na hibridnom i manjoj mjeri "brahimnskom" sanskrtu koji je tada već bio mrtav jezik standardiziran u svoju klasičnu formu religijskih i intelektualnih elita. Neki tekstovi su vjerojatno izvorno nastali i na drugim jezicima zemalja gdje je postojao budizam, prvenstveno na kineskom, te su se naknadno prevodili na sanskrt i predstavljali kao izvornik.

Prema predanju, koje naučnici ne uzimaju naročito ozbiljno, dolazak č'an budizma se vezuje za indijskog monaha Bodidarmu.

Osim izvora spisa i izvori tradicije su tražili mitološku vezu s ranim budizmom koja vjerojatno nije povijesna poput a single zen budizma o prijenosu pečata svijesti Bude odabranom učeniku koji je dalje isti prenio tajnim ezoteričnim nasljeđem sve do povijesnih ili polupovijesnih ličnosti kineskoga budizma (povijesno se gledano radi o novoj, autohtono kineskoj formi pod velikim utjecajem taoizma).

Što se tiče prvog pitanja, moram se pozvati na pojam društvenog karaktera. Da bi opstalo, svako društvo mora tako uobličiti karakter svojih članova da oni žele da učine ono što moraju učiniti; njihova društvena Sta je Zen Budizam?! funkcija se mora u njih usaditi i pretvoriti u nešto što čine iz unutarnje potrebe, a ne zbog prinude. Društvo ne sme dopustiti odstupanje od ove šeme, jer bi — da ovaj društveni karakter izgubi svoju povezanost i čvrstinu — mnogi pojedinci prestali da postupaju kako se od njih očekuje, te bi bio ugrožen opstanak društva u njegovom datom obliku.

Od prvotne podjele na dvije tradicije stavira i mahasamgika razvio se veći broj ranih škola. Današnji teravada budizam se formalno veže uz jednu od podskupina stavira tradicije kao svojevrstan nasljednik dok je mahajana siri pojam prvenstveno povezan doktrinarnim sličnostima koje iako vjerojatno nastale među mahasamgikama južne Indije ne predstavlju neku specifičnu tradicionalnu školu te unutar sebe nastavlja različite monaške tradicije.

Lao Ce je opštim pojmovima jasno izrazio osnovno načelo paradoksalne logike. »Reči koje su potpuno istinite izgledaju paradoksalne «. I čuan Zu: »Onaj koji je neko jeste neko. Onaj koji je niko takođe je neko.«

Poslednjih decenija 20. veka, budizam je ispoljio napor u cilju obnove i priznanja, predstavljajući se kao religija primerena dobu nauke. Obnova ističe svetovnjačke pokrete, panbudističke ekumenske organizacije i širenje među zapadnim narodima.

Prvi pristup definiciji blagostanja može se ovako formulisati: blagostanje je usaglašenost sa čovekovom prirodom. Ako pođemo dalje od ove formalne tvrdnje javlja se pitanje: šta je usaglašenost sa okolnostima čovekovog postojanja? Koje su te okolnosti?

Buda je svoje učenje zasnovao na nepristrasnoj proceni naše pozicije kao ljudskih bića: u ovom svetu postoji nezadovoljstvo i patnja. To niko ne može da porekne. Da se Budino učenje ovde zaustavlja, zaista bismo ga mogli smatrati pesimističkim, a život krajnje beznadežnim.

Zen učenje je s jedne strane ukorenjeno u mahajani, naročito učenju o budinskoj prirodi, a s druge strane je to povratak samoj srži budističkog učenja i iskustvu budnosti. Pod kineskim uticajem, zen je izjednačio dhjanu (meditaciju) s prađnom (mudrošću) i smatrao je da im je obema mesto u svakodnevnim poslovima.

Kako te škole iako srodne nisu isto što i današnja teravada i među njima postoje doktrinarne razlike, kao i zbog pogrdnih konotacija koje termin sa sobom nosi, danas se u literaturi uglavnom izbjegava.

Temeljno učenje koje govori o nepostojanju bilo kakvog fiksnog, vječnog i nepromjenjivog središta, suštine individualnog bića. Sve što egzistira posljedica je kombinacije različitih faktora, elemenata i njihovih međuodnosa.

Počeci mahajane mogu se tražiti još u radu učenjaka s Nalanda sveučilišta, posebno Nagarjune (o. a hundred and fifty. – 250. g.), odnosno još i ranije u samostanskim krugovima istočne obale juga Indije gdje su se neki od najznačajnijih ranih autora po svemu sudeći formirali. U početku su u budizmu postojale samo neformalne doktrinarne/filozofske razlike gdje su pripadnici istog samostana ili učilišta mogli podržavati različite škole.